Piše DVM Milica Dišković, SmartLAB
Pregledom urina mogu se dobiti informacije o stanju i funkcionalnosti urinarnog trakta ali i o poremećajima drugih sistema organa, poput metaboličkih i endokrinoloških poremećaja.
Analiza urina se sastoji od kompletne procene fizičkih i hemijskih svojstava urina. Uz to, obavezno se radi pregled sedimenta urina sa ciljem identifikacije i kvantitativne procene prisutnih ćelija ali i formiranih elemenata. Ovo je brza i jeftina metoda koja veterinarima može pružiti veliki broj korisnih informacija.
Način uzorkovanja urina je izuzetno važan faktor prilikom tumačenja nalaza i predstavlja sastavni deo anamneze. Iako postoji niz metoda uzimanja uzorka, ključno je odabrati pravi jer to može značajno uticati na tačnost rezultata. U nastavku ćemo istražiti različite metode uzimanja urina i koji preanalitički postupci mogu uticati na rezultat ali i samu interpretaciju rezultata.
1. Načini uzorkovanja
- Slobodan način uzimanja urina
Ova metoda uzorkovanja svakako predstavlja najjednostavniju i najmanje invazivnu metodu. Idealno je prikupiti srednji mlaz jutarnjeg urina. Ipak, ova metoda nosi sa sobom dosta nedostataka koji mogu uticati na postavljanje dijagnoze. Pre svega kontaminacija uzorka. Uzorci uzeti slobodnom mikcijom najčešće su kontaminirani bakterijama iz genitalnog trakta, kože i dlake, ali i sekretima koji mogu zamaskirati realno stanje gornjih urinarnih puteva. Zato, ukoliko je moguće, potrebno je očistiti urogenitalnu regiju pre prve mikcije blagim pet maramicama ili toplom vodom i mekanom tkaninom. Ovo je potrebno spomenuti veterinarskoj laboratoriji prilikom slanja uzorka.
Kod mačaka, urin skupljen spontanom mikcijom u kućnim uslovima dosta zavisi od toga gde je životinja urinirala. Vlasnik obično može „podmetnuti„ sterilnu bočicu za urin ili kutlaču sa dužom drškom (preporučuje se da ona bude iskuvana, kao i da ne bude vruća), zatim staviti kesu preko posude za posip gde je mačka navikla da urinira (nema mešanja urina sa posipom, a može se skupiti plastičnom pipetom). Na ovaj način bi se smanjila kontaminacija bakterijama iz okoline.
- Skupljanje urina sa slobodnih površina
Ovako prikupljen urin predstavlja neadekvatan uzorak za mikrobiološko ispitivanje. Uzorak može biti kontaminiran gljivicama ali i hemijskim materijama. Ovo se pre svega odnosi na razne dezificijense koji se koriste u ambulantama. Oni mogu dovesti do lažno pozitivnih reakcija na urinskim tračicama poput proteina i glukoze.
- Manuelna kompresija bešike
Ne preporučuje se! Ova metoda uzorkovanja urina može doneti mnogo više štete nego koristi. Na prvom mestu je, ne tako često ali sa ozbiljnim posledicama, ruptura mokraćne bešike ili oštećenja bešike. Takođe, veliki pritisak na zid bešike može dovesti do refluksa urina (koji je potencijalno kontaminiran bakterijama) iz genitalnog trakta u uretere, bubrežnu karlicu, a kod muških pacijenata i u prostatu. Ova metoda je kontraindikovana kod pacijenata sa opstrukcijama urinarnih puteva, sa prisustvom mokraćnog kamenja i kod onih sa skorijim operativnim zahvatima na bešici.
- Kateterizacija
Predstavlja relativno sigurnu metodu uzorkovanja urina. Zahteva sterilne uslove rada kao i iskustvo veterinara. Ali kada su ovi uslovi ispunjeni stepen bakterijske kontaminacije je minimalan. Zbog same prirode ove procedure u sedimentu se može naći povišen broj skvamoznih ćelija. Obzirom da često dolazi do kateterizacije uretre koja je zbog različitih etiologija edematozna, sama procedura može biti otežana i dovesti do povećanog broja eritrocita u sedimetnu. Takođe, distalni delovi uretre imaju svoju bakterijsku floru tako da bi se odbacivanjem prvih količina sakupljenog urina ovi nedostaci kateterizacije u mnogome mogli izbeći.
- Cistiocenteza
Cistiocenteza se smatra za visoko sigurnu metodu i kao najbolji način za prikupljanje urina. Ovako prikupljen urin predstavlja idealan uzorak za mikrobiološko ispitivanje. Pored ove činjenice treba napomenuti postojanje biofilma koji određene bakterije prave u samom zidu mokraćne bešike. Ovo bi moglo dovesti do lažno negativnog mikrobiološkog nalaza, pa se preporučuje blaga masaža bešike pre punktiranja kako bi se sadržaj što više homogenizovao i predstavljao relevantan uzorak urina.
U sedimentu, cistiocentezom dobijenog uzorka, može se javiti blaga do umerena hematurija, što predstavlja klinički irelevantan parametar u ovom slučaju.
Ne tako često, usled punkcije mokraćne bešike može doći do rupture, sekundarnog peritonitisa, većih oštećenja zida mokraćne bešike i okolnih krvnih sudova kao i slučajne punkcije debelog creva. Međutim, ove negativne posledice su retke a detaljnom anamnezom i kliničkim pregledom se mogu izbeći.
Kontraindikacije za izvođene cistiocenteze:
- Koagulopatije i trombocitopenija
- Piometra
- Skora abdominalna hirurgija
- Neoplastične promene mokraćne bešike
| Metod uzorkovanja | Prednost metode | Nedostaci metode |
|---|---|---|
| SLOBODAN NAČIN | • Nema rizika za pacijenta • Lako se uzorkuje |
• Neadekvatno za urinokulturu • Česta kontaminacija • Neuspešno uzorkovanje usled prestanka mikcije |
| SKUPLJANJE SA SLOBODNIH POVRŠINA | • Najlakši način uzorkovanja | • Kontaminacija bakterijama, gljivicama, prljavštinom, dezificijensima • Diskutabilan za tumačenje |
| MANUELNA KOMPRESIJA BEŠIKE | • Nema | • Rizik od oštećenja mokraćne bešike • Mogućnost refluksa urina u bubrežnu karlicu, prostatu • Teško ili nemoguće izvesti bez sedacije |
| KATETERIZACIJA | • Nizak nivo kontaminacije • Relativno sigurna za pacijenta |
• Zahteva iskustvo veterinara • Često potrebana sedacija • Upitno izvođenje kod pacijenata sa opstrukcijama urinarnog trakta |
| CISTIOCENTEZA | • Najbolja metoda uzorkovanja za urinokulturu • Može se izvoditi kod nesediranih životinja • Sigurna metoda |
• Zahteva iskustvo veterinara • Kontaminacija eritrocitima • Kontraindikovano izvođenje metode kod određenih patoloških stanja • Neretko se dešava da je pacijent ispraznio bešiku pre dolaska kod veterinara |
- Ukoliko u sedimentu urina postoji izrazita hematurija, proteinurija, bakteriurija ili na primer povećan broj skvamoznih ćelija, a sumnja se na neko oboljenje urinarnog trakta, preporučuje se cistiocenteza kao metoda uzorkovanja u cilju potvrde i adekvatne korelacije nalaza sa kliničkom slikom pacijenta.
2. Stajanje urina
Pregled sedimenta kao i urinokulturu trebalo bi obraditi u što kraćem roku od momenta uzimanja uzorka. Stajanjem urina na slobodnoj temperaturi dolazi do raznih promena u fizičkim i hemijskim parametrima kao i na nivou ćelija.
- Porast bakterija (pogodna sredina za rast i razvoj mikroorganizama)
- Povećana liza intaktnih ćelijskih elemenata
- Snižena glukoza (prerastanje bakterija i njihov metabolizam glukoze)
- Povišen pH (bakterijsko razlaganje uree na dva molekula amonijaka)
Ukoliko se pregled urina ne obavi neposredno posle uzorkovanja, preporučuje se čuvanje uzorka u frižideru ili rashladnoj torbi. Hlađenje je najbolji način prezervacije uzorka. Ovim se može sprečiti prekomerno razmnožavanje bakterija kao i liziranje ćelija. Međutim, veoma je važno da ukoliko je urin stajao u frižideru, pre pregleda “zagrejati” uzorak na sobnoj temperaturi (20ak minuta). Niska temperatura može uticati na inhibisanje enzimskih reakcija u kontaktu sa tračicom za urin, povećati specifičnu gustinu urina, kao i na stvaranje amorfnih kristala. Važno je napomenuti da se urin NIKADA NE ZAMRZAVA.
| Vrsta čuvanja | Prednosti | Nedostaci |
|---|---|---|
| Frižider ili rashladna torba | • Očuvanje hemijskih svojstava i ćelijskih elemenata • Inhibiše razmnožavanje i rast bakterija |
• Porast specifične težine
• Stvaranje amorfnih kristala • Neuspešno uzorkovanje usled prestanka mikcije |
Vlasnici 
Pet Owners 
Bладельцы 